εκθεση - εκφραση γ΄
λυκειου
ΤΡΙΩΡΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
«Ζώνη πολιτισμού» στα Σχολεία
Έχουμε σκεφθεί, όταν βλέπουμε τόσο κόσμο
να επισκέπτεται ένα μουσείο ή μια πινακοθήκη στο εξωτερικό, όταν δεν μπορείς
εκεί να βρεις εισιτήριο για ένα θέατρο ή για μια συναυλία, όταν βλέπουμε τόσο
κόσμο να συχνάζει στα βιβλιοπωλεία του εξωτερικού, γιατί συμβαίνει αυτό; Είναι
οι Αμερικανοί, οι Άγγλοι, οι Γερμανοί ή οι Γάλλοι ή όλοι οι άλλοι Ευρωπαίοι
τόσο μορφωμένοι, τόσο καλλιεργημένοι, τόσο φιλομαθείς, τόσο «κουλτουριάρηδες»;
Μήπως συμβαίνει κάτι άλλο; Μήπως οι πολίτες αυτών των χωρών έχουν μάθει να
ακούνε μουσική, να βλέπουν εκθέσεις, να επισκέπτονται μουσεία, να βλέπουν
θέατρο, να διαβάζουν βιβλία; Και πού το έχουν μάθει; Μήπως αυτή η ευαισθησία
τούς έχει καλλιεργηθεί στα σχολικά τους χρόνια, μέσα από το πρόγραμμα και τις
δραστηριότητες του Σχολείου; Ε, λοιπόν, κατά κανόνα αυτό συμβαίνει. Το Σχολείο
τούς φέρνει σε επαφή και τους κάνει να αγαπήσουν την Τέχνη εξ απαλών ονύχων.
Από μικρά παιδιά. Ελκυστικά, όχι καταπιεστικά, ως απόλαυση, όχι ως αγγαρεία, ως
βίωμα και ως σημαντική μάθηση, όχι ως μάθημα, και μάλιστα παρακατιανό. Τους
οδηγεί δηλ. από νωρίς, μελετημένα, με διάρκεια και κλιμάκωση, να γνωρίσουν και
να αγαπήσουν την Τέχνη και τον πολιτισμό γενικότερα. Όχι για να γίνουν μουσικοί
ή ζωγράφοι ή ηθοποιοί ή συγγραφείς ή καλλιτέχνες, αλλά για να γίνουν
καλλιεργημένοι πολίτες με ευαισθησίες για την Τέχνη, το ωραίο, την αισθητική,
για ό,τι απευθύνεται στην ψυχή και στο συναίσθημα, τη «συναισθηματική
νοημοσύνη», που μπορεί άριστα να συμβαδίζει και να συμπληρώνει την καλλιέργεια
της γνώσης, της λογικής, της κριτικής ικανότητας. Τελικός στόχος αυτής της
έμφασης στον πολιτισμό είναι η εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής.
Ας περάσουμε στα δικά μας. Το ελληνικό
σχολείο δεν είναι ένα κακό σχολείο, ας το ξεκαθαρίσουμε. Ωστόσο, είναι ένα
σχολείο προσανατολισμένο στις γνώσεις (για την ακρίβεια στις πληροφορίες) και
προσδεδεμένο στο άρμα των εισαγωγικών εξετάσεων για το Πανεπιστήμιο. Καλός
μαθητής, επιτυχημένος μαθητής, επίδοξος επιτυχημένος πολίτης είναι αυτός που
εισήχθη σε ένα Ανώτατο Ίδρυμα! Αυτός μόνο που μπήκε στην τροχιά της απόκτησης
ενός πανεπιστημιακού πτυχίου! Και ο άνθρωπος; Η ζωή του; Οι ευαισθησίες, τα
ενδιαφέροντα, η καλλιέργεια της ψυχής, κάποιες ανησυχίες πνευματικές για ό,τι
είναι έξω και πέρα από την επαγγελματική του καταξίωση; Η αναζήτηση για ό,τι
ομορφαίνει τη ζωή του και της δίνει νόημα και άλλες διαστάσεις, όχι ποσοτικές,
όχι οικονομικές, όχι καταναλωτικές, όχι υλικές; Όλα αυτά είναι εκτός Παιδείας;
Δεν ανήκουν στους σκοπούς της σχολικής μόρφωσης;
Αν όλα αυτά, αν αυτή η διάσταση, αυτός ο
προβληματισμός, αυτός ο σκοπός έχουν σημασία για την Παιδεία τού πολίτη και την
Εκπαίδευση που την υπηρετεί, τότε θα πρέπει να γίνουν ορισμένες αλλαγές στη
«φιλοσοφία» και στην οργάνωση τού σχολικού προγράμματος. Θα πρέπει να εισαχθεί
μια «ζώνη πολιτισμού» στο
πρόγραμμα, όχι τόσο ως «μάθημα» αλλά ως μάθηση, ως καλλιέργεια, ως
δραστηριότητα, ως ευαισθητοποίηση. Ένα δίωρο την εβδομάδα σ' ένα διευρυμένο
σχολικό πρόγραμμα θα πρέπει να αφιερωθεί στην πολιτιστική καλλιέργεια των
μαθητών. Όλων των μαθητών. Ένα
δίωρο που άλλος μαθητής θα επιλέγει και θα αφιερώνει στη μουσική, άλλος στη
ζωγραφική, άλλος στο θέατρο, άλλος στον κινηματογράφο, άλλος στη λογοτεχνία και
στη δημιουργική γραφή, άλλος στη ρητορική, άλλος στην ιστορία της τέχνης κ.λπ.
Και μάλιστα με εναλλαγή των επιλογών στα έτη τού σχολείου, ώστε να
παρακολουθήσει περισσότερα αντικείμενα. Δίωρο υποχρεωτικό για όλους, με
πρόβλεψη στο πρόγραμμα και επιλογή των ιδίων των μαθητών. Με στενή συνεργασία
με τον καθηγητή της μουσικής, με τον καθηγητή των καλλιτεχνικών, με τον
θεατρολόγο, με τον φιλόλογο, με τον ιστορικό της τέχνης. Σε μια άλλη διάρθρωση
των αντιστοίχων αντικειμένων, με ανάλογο πρόγραμμα, κάποιες ειδικές
αίθουσες-εργαστήρια, και ό,τι χρειάζεται. Εδώ είναι βέβαιο ότι, καλούμενοι, θα
βοηθήσουν και οι γονείς, οι σύλλογοι των Σχολείων. Και κυρίως οι μαθητές - και
οι δάσκαλοι - θα ανακαλύψουν πτυχές της προσωπικότητάς τους που αγνοούν.
Μιλάω για ένα δίωρο μέσα στο πρόγραμμα, κοινό για όλους
(αυτό θα πει «ζώνη») και με δυνατότητα επιλογής. Αναφέρομαι επίσης στις
τελευταίες τάξεις του Δημοτικού και σε όλες τις τάξεις του Γυμνασίου και τού
Λυκείου.
Δεν ενδιαφέρουν εδώ οι λεπτομέρειες της
οργάνωσης και οι τρόποι αντιμετώπισης των δυσκολιών που προφανώς θα υπάρχουν
(αίθουσες, διδάσκοντες, εξοπλισμός). Και βεβαίως - θα το επαναλάβω - μια «ζώνη
πολιτισμού» προϋποθέτει ένα διευρυμένο σε χρόνο σχολικό πρόγραμμα. Τέλος, να
διασαφήσω ότι δεν μιλάω εδώ για την ενασχόληση με τον αθλητισμό, όχι γιατί δεν
είναι εξίσου σημαντική, αλλά γιατί είναι διαφορετικής υφής θέμα. Και αυτή η
ενασχόληση χρειάζεται αναδιάρθρωση, συστηματοποίηση και χρόνο. Η καλλιέργεια του
σώματος συμβαδίζει και συμπληρώνει την καλλιέργεια της ψυχής και οδηγεί στην
ολοκλήρωση μιας προσωπικότητας.
Ελπίζω οι γραμμές αυτές να μη θεωρηθούν ως
ουτοπική σύλληψη! Αυτό που μάλλον πρέπει να μας ανησυχεί είναι το να βλέπουμε
την ενασχόληση των μαθητών μας με τον πολιτισμό ως ουτοπία - αν και όσο τούτο
συμβαίνει.
Γεώργιος
Μπαμπινιώτης (καθηγητής της
Γλωσσολογίας, πρόεδρος του Ελληνικού ιδρύματος Πολιτισμού, τ. πρύτανης του
Πανεπιστημίου Αθηνών).
Το ΒΗΜΑ, 05/10/2008
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου (100-120
λέξεις).
Μονάδες 25
Β1.
«Η καλλιέργεια του σώματος συμβαδίζει και συμπληρώνει την καλλιέργεια της ψυχής
και
οδηγεί στην ολοκλήρωση μιας προσωπικότητας.». Να αναπτύξετε την παραπάνω
θέση του
συγγραφέα σε μια παράγραφο (60-80 λέξεις).
Μονάδες 12
Β2. καταπιεστικά, παρακατιανό,
συμβαδίζει, διάρθρωση:
Να γράψετε από ένα συνώνυμο
για κάθε μια από τις παραπάνω λέξεις.
Μονάδες 4
Β3. πινακοθήκη, συμπληρώνει,
καθηγητή, σύλληψη:
Να αναλύσετε τις λέξεις στα
συνθετικά τους και από το β' συνθετικό να σχηματίσετε δυο νέες σύνθετες λέξεις.
Μονάδες 8
Β4.
Να
συμπληρώσετε τον παρακάτω συλλογισμό με την προκείμενη που λείπει. Στη
συνέχεια, να γράψετε το είδος του (παραγωγικός – επαγωγικός) και να τον
αξιολογήσετε, δικαιολογώντας τις απαντήσεις σας:
-
Με
την καλλιέργεια της ψυχής του ο άνθρωπος κατακτά μια ανώτερη ποιότητα ζωής.
-
…………………………………………………………………………………………………………………………...................
-
Άρα,
η εξοικείωση των μαθητών με την τέχνη αναβαθμίζει την ποιότητα της ζωής τους.
Μονάδες 6
Β5.
Να
επισημάνετε πέντε σημεία του κειμένου, στα οποία ο λόγος λειτουργεί μεταφορικά.
Μονάδες 5
Γ. Παραγωγή λόγου
Συμμετέχεις σε αφιέρωμα
γνωστής εφημερίδας με θέμα: «Τέχνη και Πολιτισμός». Στο άρθρο σου (500-600
λέξεις) αναφέρεσαι στη σημασία της Τέχνης για την κατάκτηση μιας ανώτερης
ποιότητας ζωής και στους λόγους για τους οποίους ο σύγχρονος άνθρωπος έχει
απομακρυνθεί από τη γνήσια Τέχνη και προσεγγίζει μόνο τα εμπορευματοποιημένα
υποκατάστατά της.
Μονάδες 40
